ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ

Ο ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ ήταν αρχαίος Έλληνας προσωκρατικός φιλόσοφος από τη Μίλητο (610 π.Χ. - 546 π.Χ.). Ασχολήθηκε με πολλές επιστήμες και ιδιαίτερα με την Αστρονομία.

Εξήγησε την δημιουργία του κόσμου εκκινώντας από το άπειρο, το οποίο θεωρούσε την πρωταρχική υλική ουσία. Ήταν ο πρώτος φιλόσοφος που εισήγαγε τον όρο "αρχή" και πρέσβευε ότι το άπειρον δεν έχει αρχή, αλλά είναι η αρχή των πάντων είναι "αθάνατον και ανόλεθρον", "περιέχει δε άπαντα και πάντα κυβερνά" .

Υπάρχει ένα θέμα με τις χρονολογία γέννησης και θανάτου του. Υπάρχει η άποψη  πως γεννήθηκε στη Μίλητο το 547 π.Χ. και άλλοι το 611π.Χ. Σίγουρο είναι ότι  ήταν γιός του Πραξιάδη και μαθητής του Θαλή, λόγω αυτού του γεγονότος όμως, πιθανότερο είναι  το 611. Όπως και ο δάσκαλος του, δεν ήταν μόνο φιλόσοφος αλλά μεγάλος αστρονόμος, μετεωρολόγος, γεωγράφος και βιολόγος.Ο Αναξίμανδρος είναι ο πρώτος που έκανε μία μεθοδική επιστημονική προσπάθεια να εξηγήσει φιλοσοφικά όλες τις πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας εγκαταλείποντας τις μέχρι τότε μυθολογικές διατυπώσεις για την αρχή, τη γένεση και την φθορά των όντων.

Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ

Ο Φαβωρίνος στην Παγκόσμια Ιστορία του, σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο, μας λέει  «…ήταν ο πρώτος που επινόησε το γνώμονα και τον έστησε πάνω σε ηλιακά ρολόγια για να σημαδεύει τα ηλιοστάσια και τις ισημερίες.

Επίσης κατασκεύασε και ωροδεικτικά όργανα. Ήταν ο πρώτος που σχεδίασε το περίγραμμα της γης και της θάλασσας, αλλά επίσης έφτιαξε και μία ουράνια σφαίρα.» Ο Αναξίμανδρος λοιπόν ήταν ο Έλληνας προσωκρατικός φιλόσοφος από τη Μίλητο (610 π.Χ. - 546 π.Χ.). Ασχολήθηκε με πολλές επιστήμες γεωγραφία, μαθηματικά. και ιδιαίτερα με την Αστρονομία. Εξήγησε την δημιουργία του κόσμου εκκινώντας από το άπειρο, το οποίο θεωρούσε την πρωταρχική υλική ουσία.  Θεωρούσε ότι από το άπειρο γεννιούνται και σε αυτό επιστρέφουν συνεχώς άπειροι κόσμοι. Από το άπειρο ξεχώρισε μια φλόγα και ο νεφελώδης αέρας. Στον πυρήνα του νεφελώματος συμπυκνώθηκε η Γη, ενώ φλόγα έζωνε τον αέρα. Κατόπιν η πύρινη σφαίρα εξερράγη και διαλύθηκε σε κύκλους τυλιγμένους από νεφελώδη αέρα. Οι κύκλοι απλώθηκαν και σχημάτισαν τα ουράνια σώματα. Ο κόσμος ως Ολον έχει μορφή σφαίρας και στο κέντρο του πίστευε ότι είναι τοποθετημένη η Γη, η οποία έχει κυλινδρική μορφή με πλάτος τριπλάσιο από το μήκος, δεν στηρίζεται πουθενά και βρίσκεται στο κέντρο του σύμπαντος, απέχοντας ίσα από όλα τα σημεία του, ενώ οι άνθρωποι κατοικούν στην επάνω επιφάνειά της. Τελευταίο στάδιο της κοσμογονίας του φιλόσοφου, όπως παραδίδεται από τον Αριστοτέλη  είναι η αποξήρανση τμημάτων της, αρχικά ρευστής, Γης υπό την επίδραση των ακτίνων του Ήλιου. Ότι απέμεινε από αυτή την αρχική αποξήρανση διαμόρφωσε τη θάλασσα. Θεωρούσε ότι ενώ η γη αιωρείται, ο Ήλιος, η Σελήνη και τα άστρα κινούνται κυκλικά. Ο κύκλος που διαγράφει ο ήλιος είναι είκοσι επτά φορές μεγαλύτερος από τη διάμετρο της γης, ο κύκλος της σελήνης δέκα οκτώ φορές και ο κύκλος των απλανών αστέρων εννέα φορές. Η ιδέα αυτής της μηχανικής ερμηνείας της κυκλικής αστρικής κινήσεως διασώζεται από τον Αέτιο και υπήρξε αποφασιστική στην ιστορία της αστρονομίας.

Ακόμα, γνώριζε τη λόξωση της εκλειπτικής,[ Λόξωση της εκλειπτικής ονομάζεται η γωνία     που σχηματίζει το επίπεδο της εκλειπτικής με το επίπεδο του ουράνιου ισημερινού. Οι  4εποχές του έτους οφείλονται στη λόξωση της εκλειπτικής.]  πίστευε ότι ο Ήλιος είναι 28 φορές μεγαλύτερος από τη Γη και διάπυρος, πως η Σελήνη είναι ετερόφωτο σώμα που φωτίζεται από τον Ήλιο, σε αντίθεση με τους αστέρες που είναι αυτόφωτα σώματα. Λέγεται, ότι εισήγαγε τη χρήση του γνώμονα στην αρχαία Ελλάδα και ότι κατασκεύασε χάρτη του γνωστού τότε κόσμου. Επίσης ο Αναξίμανδρος είναι ένας από τους πρώτους φιλοσόφους που θεμελίωσαν το νόμο της εξέλιξης των ειδών. Η θεωρία του περί ζώων λέει πως όλοι οι οργανισμοί προήρθαν από το νερό και πως ζούσαν στο νερό. Σιγά - σιγά, όταν άρχισε ο ήλιος να ξεραίνει πολλές περιοχές, οι οργανισμοί, για να διατηρηθούν, έπρεπε να προσαρμοστούν στις καινούριες συνθήκες και για αυτό σταδιακά άρχιζαν να αλλάζουν μορφή και φύση. Κι ο άνθρωπος στην αρχή ήταν ψάρι, ανάμεσα στους αιώνες άλλαξε πολλές μορφές και έφτασε στην τελική του, τη σημερινή, μετά από πολλές διαδικασίες. Ο Αναξίμανδρος λοιπόν  είναι, από όσα ξέρουμε, ο πρώτος που προσπάθησε να εξηγήσει την προέλευση του ανθρώπου, γεγονός που μας οδηγεί στη σκέψη ότι ο φιλόσοφος είδε την γένεση του κόσμου και της ζωής ως μια ενιαία εξελικτική διαδικασία, που δεν απέχει πολύ από τη σύγχρονη εξελικτική θεωρία. Η θεωρία της εξελίξεως του Δαρβίνου, είναι φανερό, πως βρίσκει σπερματικά την αρχή της στην παραπάνω θεωρία του Αναξίμανδρου Ο Σιμπλίκιος, Νεοπλατωνικός φιλόσοφος του 6ου αϊ μ.Χ., παραθέτει το μοναδικό σωζόμενο απόσπασμα του Αναξίμανδρου στο έργο του «Εις Φυσικά»: «Ο Αναξίμανδρος είπε ότι αρχή των όντων είναι το άπειρο… από το οποίο έγιναν όλοι οι ουρανοί και οι κόσμοι που υπάρχουν... Και απ’ όπου προέρχεται η γένεση των όντων εκεί ακριβώς συντελείται και η διάλυση τους σύμφωνα με την ανάγκη, γιατί τιμωρούνται και επανορθώνουν αμοιβαία για την αδικία, σύμφωνα με την τάξη του χρόνου». 

  Αναφέρθηκε  το απόσπασμα του Αετίου περί των άστρων: «Αναξίμανδρος τα άστρα είναι πιλήματα αέρος τροχοειδή, πυρός έμπλεα, κατά τι μέρος από ατομίων εκπνέοντα φλόγα» . Είναι φανερό ότι η άποψη του Μιλησίου σοφού είναι γνησίως αστροφυσική και μάλλον δύσκολα φαίνεται να να συμβιβάζεται με τη λαϊκή, αλλά και γενετική, αρχαία αντίληψη ότι τα άστρα του νυκτερινού ουρανού είναι «καρφιτσωμένα» στο στερέωμα, ή με τη μεσαιωνική ότι τα άστρα είναι απλώς μικρές τρύπες στο σκοτεινό στερέωμα μέσα από τις οποίες διακρίνεται το φως του Παραδείσου! Και όμως, ο Αναξίμανδρος παρατήρησε ότι η Γη φαινόταν σαν να βρίσκεται στο κέντρο μια τεράστιας σφαίρας, στην εσωτερική επιφάνεια της οποίας ήταν στερεωμένα τα άστρα. Αυτή είναι η έννοια της Ουράνιας Σφαίρας, που για τον λόγο αυτό ονομάζεται και «στερέωμα». Πρόκειται για μία χρήσιμη έννοια για τον προσδιορισμό θέσεων στον ουρανό, χρησιμοποιείται άλλωστε ακόμα και σήμερα ως το υπόβαθρο για τον ορισμό των ουρανογραφικών συντεταγμένων. Η μαθηματική κατασκευή μπορεί να είναι μία προσομοίωση της πραγματικότητος, αλλά δεν ταυτίζεται απαραίτητα με αυτή. Θα ήταν λοιπόν δυνατό να θεωρηθεί ο Αναξίμανδρος κατά κάποιο τρόπο πατέρας αυτού που καλείται Σφαιρική Αστρονομία ή γενικότερα της Μαθηματικής Αστρονομίας, όροι πολύ συγγενείς μεταξύ τους, που έχουν περιπέσει σήμερα στην αφάνεια μετά στην επικράτηση της Αστροφυσικής στην αστρονομική έρευνα.